قرآن کریم و پس از آن اهل بیت (ع) دستورالعمل های مادی و معنوی زیادی برای جلوگیری از بروز مشکلات روانی در فرد ارائه کرده اند.
در آموزهای قرآنی و تعالیم سازنده اهل بیت علیهم السلام روشهای متعددی برای برون رفت از افسردگی و کاهش استرس های روزمره که دامنگیر انسان می شود، پیشنهاد شده است .
از نخستین کسانی که در زمینه علم پزشکی کتاب نوشته‌اند، امام علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام است، آنحضرت در مورد تحرک و آثار ورزش در ایجاد نشاط معتقدند که جنبش بیش از اندازه و خسته ساختن اعضای بدن باعث فرسودگی جسم و جان خواهد شد و موجب حزن و درد را فراهم می سازد، اما اگر تقلا و جنبش به حد اعتدال باشد، باعث نشاط و شادمانی انسان می گردد و او از این فعالیت لذت خواهد برد.
قرآن کریم و پس از آن اهل بیت (ع) دستورالعمل های مادی و معنوی زیادی برای جلوگیری از بروز مشکلات روانی در فرد ارائه کرده اند.
در آموزهای قرآنی و تعالیم سازنده اهل بیت علیهم السلام روشهای متعددی برای برون رفت از افسردگی و کاهش استرس های روزمره که دامنگیر انسان می شود، پیشنهاد شده است .
از نخستین کسانی که در زمینه علم پزشکی کتاب نوشته‌اند، امام علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام است، آنحضرت در مورد تحرک و آثار ورزش در ایجاد نشاط معتقدند که جنبش بیش از اندازه و خسته ساختن اعضای بدن باعث فرسودگی جسم و جان خواهد شد و موجب حزن و درد را فراهم می سازد، اما اگر تقلا و جنبش به حد اعتدال باشد، باعث نشاط و شادمانی انسان می گردد و او از این فعالیت لذت خواهد برد.
توصیه های امام رضا (ع) در مورد فصول مختلف
همچنین امام رضا (ع) در یک توصیه تغذیه ای دیگر برای ایجاد آرامش به نقل از حضرت علی (ع) می فرماید: طلحه بن عبیدالله بر رسول خدا(ص) وارد شد و در دست رسول خدا(ص) بک «به» بود و آنرا به طلحه داد و فرمود: ای ابو محمد این را بگیر که قلب را راحت و تقویت می کند.
مطابق آموز های امام رضا علیه‌السّلام به لحاظ فصول سال بهترین اوقات حجامت بجز حزیران، زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز و در فصل زمستان (بویژه دی ماه) و فصل تابستان حجامت اثر اندکی خواهد داشت.
همین طور توصیه می شود که در این ماه افراد از حمام رفتن زیاد اجتناب کنند؛ البته منظور گذشتگان از حمام چیزی شبیه سونای امروزی است که باعث تعریق بدن می شود، بنابراین اگر بخواهیم این توصیه را امروزه کاربردی کنیم، باید بگوییم بهتر است در این فصل افراد کمتر به سونا بروند در این ماه توصیه شده است از مصرف بعضی میوه ها به ویژه خربزه و خیار پرهیز شود.
در بهار گوشت‌های چربی‌دار و سایر غذاهای مخصوص زمستان را تبدیل به غذاهای سبک و معتدل و زودهضم کنید، این غذاها عبارت‌اند از : حبوبات، سبزی‌ها و میوه‌ها. در ماه دوم بهار گوشت و چربی کم بخورید و بیشتر از غذاهای با طبع سرد استفاده کنید، آب زیاد بنوشید و صبح‌ها استحمام کنید و بانشاط به تلاش مشغول شوید.
بهترین غذاها در تابستان میوه، شیر و سبزی‌ها و انواع نوشیدنی‌های حلال
(گیاهی) هستند، حمام با آب سرد در صبح و عصر مفید است، به شرطی که
بلافاصله پس از کار یا پس از خوردن غذا نباشد، مصرف گوشت در این فصل مناسب
نیست، چون سموم آن به واسطه عرق فراوان هم دفع نمی‌شود. مصرف انواع ترشی‌ها
نیز برای دفع صفرا مفید است.
در تابستان به دلیل گرمای هوا چربی‌های بدن آب می‌شوند؛ از این رو در پاییز نیاز ضروری به ذخیره کردن مواد چربی که مولد حرارت هستند، پیدا می‌شود و باید با مصرف غذاهای مناسب آن را ذخیره کنید تا بدن خود را برای مقابله با سرمای زمستان مجهز کنید، بدن به انواع غذاهای اصلی و میوه‌هایی مانند انگور و انار نیاز دارد، همچنین استفاده از نوشیدنی‌هایی که از آنها تهیه می‌کنند، مفید است و به طور کلی مصرف میوه‌های ترش قبل از غذا و میوه‌های شیرین بعد از غذا مفید است.
برای جلوگیری از گرمازدگی در روزهای تابستان، ضمن پرهیز از آفتاب خوردن، روزی یک عدد خیار فایده فراوانی دارد.
امام رضا (ع) برای ماه آب که تقریباً مطابق شهریور است در طب‌الرضا می‌فرمایند: آب سی و یک روز است، بادهای سموم در این ماه شدید می‌شود، هنگام شب زکام به هیجان می‌آید باد شمال وزیدن می‌گیرد در این ماه مزاج به ترید و چیزهای مرطوب خوردن صالح و سالم می‌گردد، همان طور که اشاره شد امام رضا (ع) احتمال ابتلا به زکام در این ایام را دور از انتظار ندانسته‌اند، بنابراین یکی از ناراحتی‌های پایانی فصل تابستان ممکن است ابتلا به زکام باشد، امام رضا (ع) در بیانی دیگر برای پیشگیری از این بیماری می‌فرمایند: مَن أرادَ دَفَعَ الزُّکامِ فِی الشِّتاءِ أجمَعَ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ؛ هر کس می‌خواهد در همه زمستان از زکام ایمن بماند، هر روز، سه لقمه عسل با موم آن بخورد.
امام رضا (ع) برای ماه آب همچنین خوردن ماست را نافع دانسته اند و در
ادامه فرموده‌اند: هر کس مایل به خوردن ماست است و نیز می‌خواهد که زیانی
به او نرسد، آن را با زنیان مصرف کند.
در زمستان باید غذاهای پر انرژی مصرف کرد، مالیدن روغن و ماساژ استخوان‌ها در حال استراحت با روغن‌های شب بو، زیتون و گل سرخ به تقویت و استحکام آنها کمک می‌کند، مصرف سیر نیز هفته‌ای یک بار مفید است و موجب تحریک جنسی می‌شود، مصرف خرما گاهی با شیر و تخم‌مرغ مناسب است و از سستی اواخر و نیمه دوم زمستان و اوایل بهار جلوگیری می‌کند.
هر کس می‌خواهد در فصل زمستان از بیماری سرماخوردگی در امان بماند، همه‌روزه سه قاشق عسل بخورد، آن دسته از عسل‌ها که وقتی جلوی بینی می‌گیرید، بوی تندش شما را به عطسه وا می‌دارد یا عسلی که آدم را دچار بی‌حالی و سستی می‌کند و آن عسلی که زبان آدم را می‌سوزاند، عسل‌های خوبی نیستند.
خواص استفاده از روغن زیتون و کرفس
امام رضا(ع) از پدرانش نقل فرمودند: روغن زیتون خاصیت تسکین دهنده درد مفاصل و سیاتیک دارد و همچنین می فرمایند: زیتون، بلغم را می برد ، پی ها را محکم می نماید ، اخلاق را خوب می کند ، نفس را پاک می گرداند و غم را می برد.
امام رضا(ع) در توصیه ای پزشکی استفاده از گیاه کرفس را مفید دانسته و درباره اهمیت آن فرموده اند:
نیست چهارپایی مگر آنکه کرفس را دوست دارد، یعنی حتی حیوانات آن را دوست دارند و به نقل از پیامبر اکرم (ص) هم آمده است که امام حسین (ع) را به خوردن کرفس بسیار سفارش نموده اند.
کارشناسان تغذیه معتقدند که آب این گیاه ضمن آنکه کاهنده التهاب مفاصل و انقباض عضلانی ماهیچه است، برای آسم و آرتروز هم مفید می باشد و سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و تورم های مفصلی را خفیف می کند، آنها کرفس را گیاهی مقوی و اشتها آور می دانند که با آهک بسیاری که دارد در تحلیل رسوبات بدن موثر است و در معالجه رماتیسم بسیار سودمند می باشد.
توصیه های تغذیه ای امام رضا(ع) برای حفظ سلامتی
در ادامه قسمتی از سخنان گوهربار حضرت امام رضا (ع) را در مورد رعایت نکات بهداشتی و حفظ سلامتی بدن آورده شده است.
کسی که نمی‌خواهد معده‌اش آزار و آسیب ببیند، موقع غذا خوردن آب ننوشد.
کسانی که هنگام غذا خوردن آب می‌نوشند، دستگاه هاضمه را از ابتدای کارش،
از کار بازمی‌دارند، این افراد به عارضه ضعف دستگاه گوارشی مبتلا خواهند
شد، زیرا نوشیدن آب در اول غذا، معده را از هم باز می‌کند و عارضه گشادی
معده می‌آورد.
توصیه امام رضا علیه‌السلام به عنوان یک روش اصولی برای کنترل وزن کاستن از حجم غذای شام و نه ترک کامل آن است، آن حضرت می‌فرماید: کسی که می‌خواهد سالم و بدنی سبک و کم گوشت داشته باشد از شامش بکاهد.
کسانی که می‌خواهند از سردرد و باد شکم در امان باشند، ماهی تازه بخورند. این کار را هم در فصل زمستان و هم در تابستان انجام دهند؛ زیرا ماهی تازه برای پیشگیری از این‌گونه دردها بسیار سودمند است.
آنان که می‌خواهند از بیماری بواسیر و رنج روده‌ای و درد قسمت پشت بدن در
امان باشند، هر شب ده دانه خرمای برشته‌شده را با روغن گاو بخورند.
کسانی که از بوی بد دهان رنج می‌برند، انجیر می‌تواند آنها را از این رنج نجات دهد. امام رضا علیه‌السلام در این مورد فرموده‌اند: اَلتّینُ یَذهَبُ بِالبَخرِ؛ انجیر بوی بد دهان را برطرف می‌کند، علاوه بر این می‌فرمایند: «یشّد الفم و العظم» انجیر، دهان و استخوان را محکم می‌کند و درخت انجیر شبیه‌ترین گیاه به گیاهان بهشتی است.
کسانی که به ضعف حافظه دچارند، بهتر است همه روزه هفت مثقال کشمش سیاه
ناشتا بخورند و نیز سه تکه زنجبیل که در عسل خوابانده‌اند (زنجبیل پرورده)
با کمی خردل ضمن غذای روزانه خود بخورند، برای تقویت نیروی فکری خوب است که
همه‌روزه سه دانه هلیله با نبات کوبیده بخورند.
آنان که به دندان خود علاقه‌مند هستند قبل از خوردن شیرینی، کمی نان
بخورند؛ زیرا خرده‌های نان میان دندان‌ها را پر می‌کند و نمی‌گذارد مواد
شیرین به آنها آسیب برساند.
از افراط در خوردن تخم‌مرغ بپرهیزید زیرا این افراط کبد را از عمل منظم
باز می‌دارد و در سر و معده بادهای زیان‌بخشی به وجود می‌آورد.
آنان که می‌خواهند غذایشان زود هضم شود و دستگاه هاضمه شان کار خود را به آسانی انجام دهد، هر وقت که می‌خواهند با شکم سیر به رختخواب بروند، به پهلوی راست بخوابند و پس از مدتی به پهلوی چپ بغلتند تا به خواب راحت فرو روند.
